Czy terapeuta manualny musi pracować tylko rękoma?

czyli praca na tkankach miękkich przy użyciu narzędzi SMART Tools

mgr Aneta Ficygowska

Istnieje przekonanie, że nic nie może się równać manualnym umiejętnościom palpacyjnym fizjoterapeutów pracującymi dłońmi, co jak najbardziej jest słuszne, jednak istnieją niektóre właściwości, których nawet ręce doświadczonego i sprawnego terapeuty nie są w stanie zastąpić

Instrument Assisted Soft Tissue Mobilization jest to forma mobilizacji tkanki miękkiej z użyciem specjalistycznych narzędzi. Umożliwia ona skutecznie zwalczanie adhezji powięziowych oraz daje szerokie pole możliwości do pracy na bliznach.
Metoda ta wykorzystuje specjalnie zaprojektowane narzędzia, wykonane ze stali chirurgicznej. Dzięki nim terapeuta ma możliwość dokładnego diagnozowania i skutecznego leczenia obszarów, wykazujących cechy zwłóknienia tkanki miękkiej lub chronicznego zapalenia.

Istnieją badania, które wykazują, że wprowadzenie mobilizacji tkanek miękkich przy pomocy narzędzi - Instrument Assisted Soft Tissue Mobilization, efektywnie wpływają na leczenie zaburzeń tkanek miękkich. Aby terapia przynosiła pożądane efekty, niezbędna jest odpowiednia zręczność i doświadczenie fizjoterapeuty w posługiwaniu się tą metodą.

IASTM, wpływa na usunięcie danego zaburzenia w obrębie tkanek miękkich, ale równie na stan patologicznej tkanki. Nowy wymiar dla leczenia tego typu dysfunkcji dostarczyły najnowsze badania, dotyczące wpływu obciążenia mechanicznego na zdegradowaną tkankę , poprzez wpływ na aktywność fibroblastów oraz stan macierzysty zewnątrzkomórkowych.

Professional SMART Tools Set to zestaw 5 narzędzi, z których korzystają fizjoterapeuci FizjoSystem:

SHARK,

BATMAN,

HANDLEBAR,

SCANNER,

CAPITAN HOOK.

Technika pracy na tkankach miękkich przy użyciu narzędzi łączy w sobie co najmniej siedem różnych posunięć , dzięki różnorodności w budowie narzędzi.
Każde z narzędzi posiada inny kąt wykonania co umożliwia pracę na różnych częściach ciała w zależności od rodzaju występujących zmian. Większe przyrządy takie jak Handlebar czy Batman, można stosować na szerszych powierzchniach ciała, natomiast mniejsze typu Shark czy Capitan Hook, lepiej sprawdzą się przy bardziej miejscowej terapii.

Proces leczenia polega na zwiększeniu proliferacyjnej inwazji krwi, substancji odżywczych oraz fibroblastów w obszarze objętym terapią, co będzie skutkowało odkładaniem się kolagenu oraz jego dojrzewaniu.
Terapia może być wykorzystywana także do pracy na bliznach. Poprzez mechaniczne mobilizowanie tkanki bliznowatej, zwiększa się jej odkształcalność, ale także możemy wpłynąć na oddzielenie od tkanki zdrowej bez wywołania stanu zapalnego.
IASTM możemy zastosować we wszystkich rejonach ciała, w których znajdują się powięzie powierzchowne i głębokie oraz troczki.

IASTM przy użyciu narzędzi SMART Tools wykorzystamy m.in. w:

zapaleniu rozcięgna podeszwowego,

zapaleniu ścięgna Achillesa,

zaburzeniach w obrębie kończy dolnych,

stanach pooperacyjnych stawów oraz tkanek miękkich,

naciągnięciach mięśnia czworogłowego,

tendinopati mięśnia czworogłowego,

naciągnięciu więzadeł pobocznych stawu kolanowego,

nadwyrężeniach mięśnia podkolanowego,

zespole przyśrodkowego zachyłka błony maziowej stawu kolanowego,

zespole ciasnoty np. mięśnia piszczelowego przedniego,

zespole tarcia pasma biodrowo-piszczelowego,

w zespole przykurczu podrzepkowego,

chorobie Osgooda-Schlattera,

podrażnieniu troczków rzepkowo-udowych,

zapaleniu kaletki maziowej w obrębie „gęsiej stópki”,

neuropatii uciskowej nerwów,

zapaleniu kaletki krętarzowej oraz kulszowo-pośladkowej,

zapaleniu przyczepu mięśnia biodrowo-lędźwiowego,

skręceniu stawu barkowo-obojczykowego,

zarostowym zapaleniu torebki stawowej,

uszkodzeniu pierścienia rotatorów,

tendinopati mięśnia dwugłowego ramienia,

chronicznym zapaleniu kaletki maziowej,

neuropatii uciskowej stawu ramiennego,

dyskinezji łopatki spowodowanej zmianami mięśniowo-powięziowymi,

zespole cieśni nadgarstka,

zespole kanału Guyona,

we wszystkich ograniczeniach mięśniowo-powięziowych w okolicy kręgosłupa na wszystkich poziomach.

Terapii mogą zostać poddane wszystkie ograniczone mięśniowo-powięziowe przykręgosłupowe odcinki począwszy od powięzi w okolicy miednicy poprzez kość krzyżową, w części lędźwiowej oraz piersiowo-lędźwiowej przez tylną okolicę łopatki i barków, aż do szyjnego odcinka kręgosłupa i potylicy oraz czaszki. Terapia sprawdzi się także na mięśniowo-powięziowych strukturach leżących na przedniej części klatki piersiowej, tułowia a także okolice brzucha. Możemy także użyć narzędzi do oceny oraz leczenie więzadeł międzykręgowych długich, biodrowo-lędźwiowych oraz krzyżowo-guzowych.

Terapia IASTM oprócz leczniczego wpływu na zmiany struktur mięśniowo-powięziowych, ma także zastosowanie diagnostyczne. Dzięki zastosowaniu narzędzi SMART Tools możemy zbadać ślizg oraz przesuwalność powięzi, a także ocenić napięcie w strukturach mięśniowych.
Właściwie we wszystkich strukturach tkanek miękkich możemy określić możliwy zakres ruchu, sprowokować ból oraz wykryć sztywność a co za tym idzie określić związek tych zaburzeń z dolegliwościami, które zgłasza pacjent.

Zabieg rozpoczyna się od rozgrzania tkanek (ćwiczenia, masaż funkcyjny lub zastosowanie ultradźwięków) w okolicy zastosowania zabiegu. Przy użyciu narzędzi, najczęściej scannera przeprowadzamy diagnostykę, która pomoże nam zlokalizować dystrykcję w tkankach. Następnie przystępujemy do terapii, koncentrując się na docelowej tkance lub obszarze zlokalizowanym podczas wstępnej diagnostyki, ale także kontrolujemy w jaki sposób zachowuje się struktura podczas samego zabiegu. Etapem końcowym zastosować rozciąganie przy pomocy narzędzi lub można wprowadzić ćwiczenia na ukierunkowane wzmocnienie. Wskazane też będzie zastosowanie lodu, aby zminimalizować ból oraz siniaki, które mogą być niepożądanym efektem terapii

Przeciwskazania do terapii IASTM:

otwarte rany,

niewyleczone złamania,

zakrzepowe zapalenie żył,<.li>

występowanie krwiaków,

przy czym wszystkie patologie traktujemy jako przeciwwskazania miejscowe.

mgr Aneta Ficygowska